Een schakel te veel? De Wet van 15 mei 2024 creëert meer transparantie in onderaanneming

De Belgische bouwsector staat niet stil. Ook het afgelopen jaar voerde de federale wetgever enkele nieuwe regels in, waaronder de Wet van 15 mei 2024 die een stevige basis legt voor een heldere samenwerking in onderaanneming. Deze wet, die vanaf 1 januari 2025 in werking treedt, introduceert duidelijke regels voor onderaanneming binnen drie sectoren: werkzaamheden in onroerende staat, de vleesverwerkende industrie en de verhuissector. Wat betekenen deze regels voor onderaannemers in de bouw, en hoe zullen ze de sector vormgeven? Advocaten Lauren D’hooghe en Stefanie Claeys werpen hun blik op de nieuwe regelgeving en bieden inzicht aan de hand van praktische voorbeelden.

Europese druk op eerlijke arbeidsomstandigheden in onderaanneming

De Wet van 15 mei 2024 is het Belgisch antwoord op een recente studie van de Europese Commissie waaruit blijkt dat werknemers in onderaanneming bijzonder kwetsbaar zijn voor uitbuiting. Zowel de lengte als de complexiteit van de keten van onderaanneming zou door sommige bedrijven gebruikt worden om belastingen en socialezekerheidsbijdragen te ontlopen. Hoe ingewikkelder de keten, hoe lastiger het wordt om aansprakelijkheden te doorgronden. De federale wetgever pakte deze praktijk aan door nieuwe regelgeving in te voeren, waaronder het verbod op volledige uitbesteding en een extra ketenverbod voor de verhuisindustrie.

'Werkzaamheden in onroerende staat' als overkoepelend kader

De Wet van 15 mei 2024 is van toepassing op de verhuissector, de vleesverwerkende industrie en werkzaamheden in onroerende staat. Deze laatste categorie reikt verder dan enkel bouwwerkzaamheden en omvat alle werken die aan of op een onroerend goed worden verricht. Ook de levering van roerende goederen die aan een pand worden toegevoegd en zo onroerend worden door hun aard, vallen onder deze categorie. Van het installeren van centrale verwarming tot loodgieterswerk en zelfs de schoonmaak van gebouwen: al deze taken vallen onder de nieuwe regels.

Enkele voorbeelden die deze situatie toelichten:

Voorbeeld 1: toegelaten werkzaamheden in onroerende staat

Voorbeeld 2: verboden werkzaamheden in onroerende staat

Ketenverbod in de verhuissector: de regel van drie

In de verhuisbranche gelden aanvullende beperkingen voor onderaanneming, bekend als het 'ketenverbod' met maximaal drie onderaannemers. Dit houdt in dat er niet meer dan drie schakels mogen bestaan tussen de opdrachtgever en de uitvoerder, om zo lange, ondoorzichtige ketens te voorkomen. Enkele voorwaarden verduidelijkt:

1 | Onderaannemingsketen 
Van een ‘onderaannemingsketen’ is sprake van zodra bestellingen (gedeeltelijk) worden uitbesteed aan een andere onderneming. Belangrijk hierbij is dat ook werk uitbesteed aan zelfstandigen kan worden beschouwd als onderaanneming.

2 | Schriftelijke meldingsplicht 
Elke onderaannemer binnen de verhuisindustrie die een deel van zijn werk uitbesteedt, is gebonden aan een schriftelijke meldingsplicht. Daarbij dient hij zijn eigen onderaannemer te informeren over zijn positie binnen de ‘onderaannemingsketen’.

3 | Impact op de bouwsector? 
Het ketenverbod geldt voorlopig uitsluitend voor de verhuissector, zoals bepaald in het toepassingsgebied van paritair subcomité 140.05. Dit dekt elke verplaatsing van goederen voor derden, bedoeld voor de inrichting of uitrusting van privéruimtes of professionele ruimtes. Belangrijk is dat de aard van de deze werkzaamheden bepaalt of een activiteit al dan niet onder deze verhuisregels valt: ook bedrijven en werknemers die buiten het paritair subcomité 140.05 vallen, zijn aan deze regels gebonden wanneer ze werken verrichten die gerelateerd zijn aan een verhuizing.

Een voorbeeld van ketenverbod bij een verhuis:

Wet van 15 mei 2024: nieuwe regelgeving, strenge sancties

Onderaannemers die de regels naast zich neerleggen, riskeren zware sancties. Het nieuw ingevoerde artikel 184/1/3 van het Strafwetboek legt de lat hoog en legt een sanctie van niveau vier op, zijnde:

• Ofwel een gevangenisstraf van zes maanden tot drie jaar en/of een boete tussen 4.800 en 56.000 euro.
• Ofwel een administratieve boete van 2.400 tot 28.000 euro (inclusief opdeciemen).

Met deze strenge maatregelen in het vooruitzicht, is het essentieel dat uw werkwijze en contracten juridisch op punt staan. Vandaag, en vanaf 2025. NOMA helpt u graag bij het navigeren door deze nieuwe regelgeving, zorgvuldig afgestemd op uw unieke situatie.