Nieuwe aansprakelijkheidsregels vanaf 1 januari 2025: wat verandert er voor uw onderneming?
Vanaf 1 januari 2025 krijgt het Belgische aansprakelijkheidsrecht een ingrijpende nieuwe wending. Het nieuwe boek 6 'Buitencontractuele aansprakelijkheid' van het Burgerlijk Wetboek introduceert twee essentiële wijzigingen: de afschaffing van het samenloopverbod én van de quasi-immuniteit van de uitvoeringsagent. Deze hervorming biedt benadeelden meer mogelijkheden om schade te verhalen, maar stelt ondernemers ook voor de uitdaging om hun aansprakelijkheidsrisico’s nog zorgvuldiger te beheren. Wat verandert er precies? Marlies Janssens en Stefanie Claeys, advocaten gespecialiseerd in contractenrecht, lichten de belangrijkste wijzigingen toe en vertellen hoe u zich als ondernemer het best kan voorbereiden op deze nieuwe spelregels.
De barrière doorbroken: afschaffing van het samenloopverbod
Tot nu toe konden contractuele en buitencontractuele aansprakelijkheid niet gecombineerd worden. Wanneer er een contract bestond tussen twee partijen, was de benadeelde partij beperkt tot contractuele aansprakelijkheid.
Vanaf 1 januari 2025 maakt de invoering van artikel 6.3 van het Burgerlijk Wetboek een einde aan dit samenloopverbod: een benadeelde kan zowel contractueel als buitencontractueel een schadevergoeding bekomen. Dit opent de deur voor extra claims in situaties waar de benadeelde partij niet alleen op basis van een contract, maar ook op basis van de algemene zorgvuldigheidsnorm een compensatie kan eisen.
Opgelet | Ook bij de samenloop van aansprakelijkheid blijven de basisregels voor buitencontractuele aansprakelijkheid ongewijzigd: zo dient er sprake te zijn van een fout, schade en een oorzakelijk verband.
Einde van de quasi-immuniteit voor uitvoeringsagenten
Een andere belangrijke verandering die in 2025 wordt doorgevoerd, is de afschaffing van de quasi-immuniteit voor uitvoeringsagenten. Een uitvoeringsagent is een persoon die het contract helpt uitvoeren, denk bijvoorbeeld aan bestuurders, werknemers of onderaannemers. Tot nu toe genoten deze uitvoeringsagenten de quasi-immuniteit, waardoor ze niet aansprakelijk konden worden gesteld door de contractpartij van zijn of haar opdrachtgever. Er is één belangrijke uitzondering op dit principe, namelijk wanneer de fout van de uitvoeringsagent niet alleen het contract schendt, maar ook de algemene zorgvuldigheidsnorm én dat deze fout enkel buitencontractuele schade veroorzaakt. Omdat deze situatie slechts uitzonderlijk voorkomt, is de immuniteit van de uitvoeringsagent slechts een 'quasi'-immuniteit.
Vanaf 2025 vervalt deze bescherming: benadeelden kunnen uitvoeringsagenten rechtstreeks aanspreken voor fouten tijdens de uitvoering van een contract.
Wie kan wie aanspreken? Een praktijkvoorbeeld toegelicht
Stel, een bouwheer sluit een contract met een hoofdaannemer om een huis te bouwen. Voor het plaatsen van het dak schakelt de hoofdaannemer een onderaannemer (en dus uitvoeringsagent) in. Helaas wordt het dak amateuristisch gelegd, waardoor het tijdens de eerste storm wegwaait.
Tot nu toe kon de bouwheer in dit geval alleen de hoofdaannemer aanspreken voor de schade, op basis van het contract tussen hen. De onderaannemer bleef, ondanks zijn fout, buiten schot.
Vanaf 1 januari 2025 verandert dit: de bouwheer kan de onderaannemer wél rechtstreeks aansprakelijk stellen voor schade die voortkomt uit de slechte uitvoering van het contract.
Hoe bereidt uw onderneming zich voor op de nieuwe aansprakelijkheidsregels?
Met de afschaffing van het samenloopverbod en de quasi-immuniteit voert de Belgische wetgever vanaf 2025 enkele belangrijke wijzigingen door, met een aanzienlijke toename van het risico op aansprakelijkheid tot gevolg. Terwijl de contractuele aansprakelijkheid normaal geregeld en beperkt wordt via het contract, wordt de buitencontractuele aansprakelijkheid immers niet automatisch begrensd. Als ondernemer zal u hiervoor dus actie moeten ondernemen. Een grondige voorbereiding en tijdige screening van uw overeenkomsten is dan geen overbodige luxe.
Net zoals de meeste regels in het nieuwe boek 6 is de combinatie van buitencontractuele en contractuele aansprakelijkheid en de aansprakelijkheid van de uitvoeringsagent slechts van aanvullend recht. Dit betekent dat u als ondernemer de mogelijkheid heeft om hier in uw overeenkomst van af te wijken, zodat u uw risico's effectief kunt beheersen. Enkele manieren waarop u contractueel kan ingrijpen:
1 | Invoeren samenloopverbod
Een eerste belangrijke aanpassing is dat u ervoor kunt kiezen het samenloopverbod expliciet in het contract op te nemen, bijvoorbeeld via een aparte clausule of in de algemene voorwaarden. Een must voor een grondige risicodekking, zeker in contracten met hoge aansprakelijkheidsrisico’s.
2 | Contract tussen de medecontractant en de uitvoeringsagent
Als u (1) zelf optreedt als uitvoeringsagent of (2) frequent een beroep doet op uitvoeringsagenten, kan u kiezen om uzelf of uw uitvoeringsagenten terug af te schermen van aansprakelijkheid. Dit kan op twee niveaus: enerzijds kan u uw eigen contract met de opdrachtgever aanpassen, vaak in uw algemene voorwaarden. Anderzijds kan u in het contract met uw uitvoeringsagent bijvoorbeeld een sterkmakingsverbintenis opnemen. Dit is een afdwingbare belofte aan uw uitvoeringsagent dat hij niet mag worden aangesproken door derden, of dat u anders zal tussenkomen in de daardoor veroorzaakte schade.
3 | Aansprakelijkheid beperken voor werknemers en bestuurders
Nu uitvoeringsagenten vanaf 2025 rechtstreeks aangesproken kunnen worden op hun fouten, staat u als ondernemer best tijdig stil bij de contractuele bescherming tegen risico’s voor werknemers, bestuurders, managers en vertegenwoordigers. Dit kan bijvoorbeeld door het afsluiten van een vrijwaringsovereenkomst of het herinvoeren van de quasi-immuniteit, zodat vorderingen van derden tegen uitvoeringsagenten worden uitgesloten of ondergeschikt gemaakt aan vorderingen tegen uw firma. Ook de oprichting van een managementvennootschap biedt extra bescherming tegen persoonlijke aansprakelijkheidsclaims, net zoals het afsluiten van een passende bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering.
Aansprakelijkheidsrecht 2025: nieuwe kansen voor contractueel maatwerk
Bovenstaande toelichting laat er geen twijfel over bestaan: het nieuwe boek 6 BW zet vanaf 1 januari enkele gevestigde aansprakelijkheidsprincipes op de helling. Naast de besproken uitdagingen biedt deze nieuwe wetgeving ook een kans voor ondernemers om hun juridische positie te versterken. Heeft u vragen over het aanpassen van uw contracten of algemene voorwaarden? Onze advocaten screenen uw overeenkomsten met oog voor detail en adviseren uit ervaring, zodat uw onderneming goed voorbereid is op deze nieuwe regelgeving.
Op zoek naar een toegewijde advocaat?
Het team van NOMA staat voor u klaar met gespecialiseerd advies en begeleiding op maat in een vertrouwelijk kader!
Neem gerust contact op voor een persoonlijk gesprek op onze kantoren in Brussel, Brugge of Kortrijk.
Ook interessant
Alle artikelen
Juridische tips onderweg?
Welkom bij Law by NOMA, een glasheldere blik op de juridische actualiteit. In deze podcast delen de advocaten van NOMA hun expertise. Praktisch, toegankelijk en to the point, op maat van ambitieuze ondernemers en bedrijven.